Hormonale anticonceptie en de gevolgen voor je gezondheid

Hormonen: ze gieren door je lichaam, je hoort er van alles over – al vanaf het begin van je puberteit – én iedereen heeft er een oordeel over. Termen als oestrogeen en progestageen vliegen je om de oren en de ene term begrijp je beter dan de ander. In deze hormonenreeks vertelt Ava jou alles over hormonen! In het eerste artikel over hormonen bespraken we jouw eigen hormonen en menstruatiecyclus. Daarna vertelden we je al meer over hormonale anticonceptie en over de bijwerkingen van hormonale anticonceptie. Vandaag bespreken we de gevolgen voor je gezondheid.

Eierstokkanker en baarmoederkanker
De kans op eierstokkanker hangt samen met het aantal keren dat je een eisprong hebt. Bij de pil en ook bij de meeste andere hormonale anticonceptiemiddelen heb je geen eisprong. Dat maakt de kans op eierstokkanker kleiner.

 Endometriumkanker, beter bekend als baarmoederkanker, is kanker van het slijmvlies van de baarmoeder. Het slijmvlies dat de binnenkant van de baarmoeder bekleedt heet endometrium. Als je hormonale anticonceptie gebruikt blijft dit slijmvlies dun. Bij dik slijmvlies ontstaat vaker kanker van het endometrium, bij dun slijmvlies vermindert deze kans. Daarom heb je ook minder kans op endometriumkanker als je hormonale anticonceptie gebruikt.

Het risico op deze twee vormen van kanker wordt verlaagd met 50 procent door het gebruik van de pil.

Borstkanker
Als je hormonale anticonceptie gebruikt is de kans op borstkanker iets groter dan als je dat niet doet. Maar vijf tot tien jaar na het stoppen van hormonale anticonceptie is deze kans niet meer verhoogd. Het risico op borstkanker voor mensen die eerder hormonale anticonceptie gebruikten en mensen die dit nooit hebben gebruikt is dan gelijk.

De kans op borstkanker op jonge leeftijd is heel erg klein. Daarom is bij een kleine verhoging van deze kans, de daadwerkelijke kans om uiteindelijk borstkanker te krijgen nog steeds  erg klein als je jong bent. Dit is dan ook de reden om hormonale voorbehoedsmiddelen niet af te raden aan jonge vrouwen.

Maar als er veel borst- en eierstokkanker op jonge leeftijd in je familie voorkomt, kan dat anders zijn. Nogal eens is er dan een erfelijke aanleg, zoals een BRCA mutatie. Aan vrouwen met zo’n mutatie wordt geadviseerd om vanaf het 25^e of 30^e jaar na te denken over een niet hormonale vorm van anticonceptie.

Samengevat: de uiterst kleine kans op borstkanker op jonge leeftijd is geen reden om af te zien van hormoongebruik. Voor vrouwen met een kans op erfelijke borstkanker gelden andere adviezen.

Baarmoederhalskanker
Baarmoederhalskanker komt veel minder vaak voor dan borstkanker. De kans op baarmoederhalskanker is groter bij mensen die roken. Ook is de kans groter door een HPV infectie. HPV is de afkorting van het Humane Papilloma Virus. Dit virus wordt overgedragen bij seksueel contact waarbij de penis in de vagina komt zonder (vrouwen)condoom. HPV infecties komen door de HPV vaccinatie sinds 2010 minder voor. Daarom zal het aantal vrouwen met baarmoederhalskanker in de toekomst sterk verminderen.

Bij pilgebruik van langer dan 5 jaar is er een heel licht verhoogde kans op baarmoederhalskanker. Na het stoppen van de pil is deze kans binnen 10 jaar weer gelijk.

Een uitstrijkje laten maken bij het bevolkingsonderzoek kan een vroeg stadium ontdekken. Als je gevaccineerd bent tegen baarmoederhalskanker, is de kans extreem klein dat je deze ziekte krijgt.

Hart en vaatziekten
De kans op hart- en vaatziekten bij gebruik van hormonale anticonceptie is vooral verhoogd boven het 35^e jaar bij vrouwen* die roken. Wil je deze kans verminderen, dan is het beter om te stoppen met roken in plaats van te stoppen met het gebruik van hormonale anticonceptie.

Trombose
Trombose is een bloedstolsel in een bloedvat. Trombose komt zeer zelden voor, maar iets vaker bij gebruik van hormonale anticonceptie dan zonder. Een goed overzicht over de kans op trombose bij verschillende soorten hormonale anticonceptie geeft de website van het CBG-MEB. Bij gebruik van anticonceptie met twee hormonen (oestrogeen en progestageen) is de kans licht verhoogd, en bij het gebruik van alleen progestageen is de kans niet verhoogd. De kans op trombose tijdens een zwangerschap of na een bevalling is hoger dan tijdens gebruik van de pil, een pleister of een vaginale ring.

Endometriose
Hormonale anticonceptie verlaagt de kans op endometriose, wat een goedaardige aandoening is. Het slijmvlies dat de binnenkant van de baarmoeder bekleedt, bevindt zich dan ook buiten de baarmoeder. Dat kan in de eierstok zijn of op plaatsen in de buikholte. Het slijmvlies hoort daar niet te zijn. Bij elke menstruatie komt er dan bloed in de eierstok of in de buikholte terecht. Dat geeft vaak pijnklachten. Het kan ook aanleiding zijn voor verminderde vruchtbaarheid. Omdat er minder bloedverlies is bij hormonale anticonceptie, heb je minder kans om endometriose te ontwikkelen.

Hormonale anticonceptie en premenstruele klachten
Sommige vrouwen hebben in hun eigen menstruatiecyclus veel last van klachten in de twee weken na de eisprong tot aan de menstruatie. Dit wordt ook wel premenstruele klachten of premenstrueel syndroom genoemd (PMS). Als je hormonale anticonceptie gebruikt en geen eisprong meer hebt, kunnen premenstruele klachten verminderen of verdwijnen.

Het gebruik van hormonale anticonceptie kan risico’s op gezondheidsklachten verhogen, maar ook verlagen. Het is van persoon tot persoon verschillend of hormonale anticonceptie wel of niet bij je past. Als je twijfelt of je gebruik wilt maken van hormonale anticonceptie, of er juist vanaf wilt kan je hierover altijd contact opnemen met je huisarts. Die kan je helpen bij het maken van een keuze.

 Extra literatuur?
https://richtlijnen.nhg.org/standaarden/anticonceptie
https://richtlijnendatabase.nl/richtlijn/premenstrueel_syndroom/behandeling_van_pms.htmlhttps://www.anticonceptie-online.nl/gyntumoren.htm
https://www.thuisarts.nl/anticonceptiepil/ik-wil-pil-gaan-gebruiken-als-voorbehoedmiddel