Praktische informatie over morning after anticonceptie

In het artikel Morning after anticonceptie: wat is het en hoe werkt het? gaven we informatie over de twee soorten morning after pillen en morning after spiraaltjes. In dit artikel bespreken we meer praktische informatie over morning after anticonceptie.

De kans op zwangerschap bij de morning after pil en de morning after spiraal
Echt betrouwbaar is de morning after pil niet: een derde tot de helft van de zwangerschappen wordt niet voorkomen. (1)

De kans om zwanger te worden na de morning after pil is veel groter dan na het morning after spiraaltje. Dat komt omdat de morning afterpil de bevruchting niet altijd voorkomt, terwijl het morning after spiraaltje vrijwel altijd wel de innesteling van een bevruchte eicel in de baarmoeder voorkomt.

De morning after pil en spiraal werken namelijk verschillend. De pil stelt de eisprong uit. Maar als je al bij een eisprong bevrucht bent, dan doet de morning after pil zijn of haar werk niet meer. Een morning after spiraaltje voorkomt dan wel dat een bevruchte eicel zich in je baarmoeder innestelt. Een morning after pil kan dit niet voorkomen.

Soms is er ook opnieuw onbeschermde seks een paar dagen na gebruik van de morning after pil. Als je eisprong door de morning after pil is verschoven, kun je alsnog bevrucht worden en zwanger worden. Een morning after spiraal kan dan nog wel een zwangerschap voorkomen.

Als je vaker de morning afterpil gebruikt, blijkt dat matig effectief te zijn in het voorkomen van zwangerschap. Maar het kan wel een oplossing bieden voor vrouwen die niet vaak onbeschermde seks hebben. (2)

Kan de morning after pil kwaad?
In de meeste landen kun je de morning after pil zonder recept krijgen. Ook in Nederland kun je deze zonder recept bij de drogist of apotheek kopen. Als je toch zwanger blijkt te zijn is er geen schadelijkheid aangetoond. Dit betekent dat er zijn geen aanwijzingen voor meer kans op een miskraam of aangeboren afwijkingen. Ook krijg je door gebruik van de morning after pil geen vruchtbaarheids- of menstruatieproblemen.

De meeste vrouwen ervaren weinig bijwerkingen van de morning after pil. Thuisarts.nl meldt als meest voorkomende klachten die na 2 dagen verdwijnen: ‘misselijkheid, hoofdpijn, pijnlijke borsten, lichte somberheid’. (3) In een groot onderzoek had 1 op de 5 vrouwen last van hoofdpijn. (4)

Hoeveel dagen na de eisprong kun je morning after pil gebruiken?
Beide soorten morning after pillen moet je het liefst binnen 12 uur na onveilige seks gebruiken, maar het kan ook later. De Norlevo® is geregistreerd tot 3 dagen na onbeschermde seks, de Ellaone® tot 5 dagen. Mogelijk werkt de Norlevo® nog tot 96 uur na onbeschermde seks, maar niet langer.

Welke pil werkt beter?
Ellaone® kan niet alleen gedurende meer dagen gebruikt worden, ook bij gebruik binnen 3 dagen ontstaan er minder zwangerschappen dan bij de Norlevo®. Gemiddeld worden van de 1000 vrouwen die de morning after pil gebruiken er 14 zwanger na Ellaone®, en 22 na Norlevo®. (4)

Morning after spiraal
Morning after spiraaltjes zijn direct werkzaam om een zwangerschap te voorkomen na onbeschermde seks 5 dagen of zelfs langer geleden. Koperhoudende spiraaltjes worden hiervoor al vele jaren gebruikt. Ze voorkomen een zwangerschap veel beter dan de morning after pil, maar je moet daarvoor wel naar een dokter toe, en niet iedereen wil een spiraaltje. De kans op een zwangerschap bij gebruik als morning after spiraal is ongeveer 1 op de 1000. (5)

Ook is het hormoonhoudende spiraaltje, de Mirena®, werkzaam als morning after spiraal. Deze werkt niet slechter dan het koperspiraaltje. (6,7) Omdat de Mirena in Nederland niet geregistreerd is als noodanticonceptie, zullen niet alle artsen deze willen inbrengen als morning after spiraal.

Bronnen

1. Cameron S, Li HWR, Gemzell-Danielsson K. Is contragestion the future? BMJ Sex Reprod Health. 17 februari 2023;bmjsrh-2022-201758.
   2. Halpern V, Raymond EG, Lopez LM. Repeated use of pre- and postcoital hormonal contraception for prevention of pregnancy. Cochrane Fertility Regulation Group, redacteur. Cochrane Database of Systematic Reviews [Internet]. 26 september 2014 [geciteerd 2 april 2023]; Beschikbaar op: https://doi.wiley.com/10.1002/14651858.CD007595.pub3
2. Thuisarts. morning after pil slikken na onveilige seks [Internet]. Beschikbaar op: https://www.thuisarts.nl/zwangerschap-voorkomen/ik-heb-onveilige-seks-gehad-hoe-zorg-ik-dat-ik-niet-zwanger-word#de-morning-afterpil-slikken-na-onveilige-seks
3. Glasier AF, Cameron ST, Fine PM, Logan SJ, Casale W, Van Horn J, e.a. Ulipristal acetate versus levonorgestrel for emergency contraception: a randomised non-inferiority trial and meta-analysis. The Lancet. februari 2010;375(9714):555–62.
4. Cleland K, Zhu H, Goldstuck N, Cheng L, Trussell J. The efficacy of intrauterine devices for emergency contraception: a systematic review of 35 years of experience. Human Reproduction. 1 juli 2012;27(7):1994–2000.
5. Turok DK, Gero A, Simmons RG, Kaiser JE, Stoddard GJ, Sexsmith CD, e.a. Levonorgestrel vs. Copper Intrauterine Devices for Emergency Contraception. N Engl J Med. 28 januari 2021;384(4):335–44.
6. Fay KE, Clement AC, Gero A, Kaiser JE, Sanders JN, BakenRa AA, e.a. Rates of pregnancy among levonorgestrel and copper intrauterine emergency contraception initiators: Implications for backup contraception recommendations. Contraception. november 2021;104(5):561–6.