Feiten en fabels over anticonceptie #2

De anticonceptiepil is één van de meest populaire anticonceptiemiddelen om een zwangerschap te voorkomen. We hebben een aantal feiten en fabels voor jou op een rij gezet.

FABEL: De belangrijkste reden om geen anticonceptie te gebruiken is geld
Uit onderzoek onder jongeren tot 25 jaar, blijkt dat er andere redenen zijn om geen anticonceptie te gebruiken. Ze hebben op dat moment geen geslachtsgemeenschap, willen binnenkort zwanger worden of geen anticonceptie gebruiken. Het geld blijkt slechts voor 2% van de jongeren tot 25 jaar een reden om geen anticonceptie te gebruiken(1). Voor jongeren wordt anticonceptie tot 21 jaar vergoed via de basisverzekering. Mensen die minder financieel draagkrachtig zijn hebben minder vrijheid om tot een optimale keuze te komen en zullen eerder kiezen voor een goedkopere vorm van anticonceptie. De kosten voor anticonceptie variëren sterk. Zo kost de combinatiepil slechts 12 tot 16 euro per jaar. En kost een hormoonspiraal bij aanschaf 150 euro.

FABEL: Hormonen zijn schadelijk voor je gezondheid
Bij gebruikers van hormonale anticonceptie is de kans op trombose en baarmoederhalskanker een heel klein beetje hoger dan bij mensen die dit niet gebruiken. Een hoger risico op trombose hangt vaak samen met een ongezonde leefstijl zoals roken, weinig bewegen en overgewicht(2). Aan de andere kant biedt hormonale anticonceptie ook bescherming tegen darm- en eierstokkanker. Hormonale anticonceptie kan dus ook voordelen bieden. Hormonale anticonceptie zorgt soms voor negatieve bijwerkingen als hoofdpijn, pijnlijke borsten of buikpijn, maar kunnen ook menstruatiepijn, menstruatiebloedingen en acné verminderen of tegengaan. De bijwerkingen kunnen per vrouw verschillen en gaan in de meeste gevallen na drie maanden over. Sommige vrouwen hebben het gevoel dat ze minder controle hebben over hun eigen lichaam als ze hormonale anticonceptie gaan gebruiken. Hier is nog weinig onderzoek naar gedaan.

ONBEKEND: Vrouwen zijn heel tevreden over hun anticonceptie
Er is nog weinig onderzoek gedaan naar de tevredenheid van vrouwen over hun anticonceptiemethode. Het laatste onderzoek dateert uit 2012. Hieruit kwam naar voren dat tevredenheid afhankelijk was van de type methode. Condoomgebruikers waren het meest tevreden over hun methode(3). In een recent onderzoek onder vrouwen in de vruchtbare leeftijd die een anticonceptiemethode gebruiken, kwam naar voren dat 40% liever in de toekomst een andere methode gebruikt. De voorkeur ging hierbij vooral uit naar spiraal, condoom of sterilisatie(4). Een ideale vorm van anticonceptie bestaat eigenlijk niet. Aan elke methode kleven voor- en nadelen. Bij de keuze voor anticonceptie spelen verschillende motieven een rol. Denk aan betrouwbaarheid, maar ook aan gebruikersgemak, bijwerkingen en kosten. Niet iedere vrouw kan hierin een passende keuze maken. Sommige vrouwen hebben meer last van bijwerkingen dan andere. Ook is de tevredenheid afhankelijk van het type relatie en seksuele activiteit.

FABEL: Van de pil word je onvruchtbaar
Van hormonale anticonceptie wordt je niet onvruchtbaar. Wel kan het zijn dat als je na een aantal jaren met het gebruik van anticonceptie stopt, je niet meteen zwanger raakt. Het kan dan wat langer duren voordat je normale menstruatiecyclus weer op gang komt en hersteld is. Met name bij de prikpil, kan het gemiddeld een jaar duren voordat je weer zwanger raakt. Maar ook leeftijd speelt een rol. Naarmate je ouder wordt neemt de vruchtbaarheid bij vrouwen en mannen af. Dit is vooral na je 35ste het geval.

FABEL: Het is ongezond om de pil door te slikken
Je kan de pil blijven doorslikken en een stopweek overslaan. Als je de pil een paar maanden achter elkaar doorslikt is dit niet schadelijk voor je gezondheid. Alhoewel sommige artsen adviseren dit niet langer dan een half jaar of een jaar te doen, is geen bezwaar tegen om dit langer te doen. Alleen neemt de kans op tussentijds bloedverlies misschien toe. Als je daar last van hebt kun je een stopweek instellen(5). Met de pil, staafje en prikpil is het mogelijk om de menstruatie uit te stellen. Als een vrouw niet ongesteld wordt, hoopt het bloed niet op zoals soms wordt gedacht. De hormonen in de anticonceptie zorgen ervoor dat er überhaupt weinig slijmvlies wordt aangemaakt. Een ander voordeel is, als je stopweek overslaat, de kans op een zwangerschap afneemt. De anticonceptie werkt dan nog beter.

1. Graaf, H. de, Borne, M. van den, Nikkelen, S, Twisk, D, Meijer, S. (2017) Seks onder je 25e: seksuele gezondheid van jongeren in Nederland anno 2017.  Delft , Eburon, 218 p
2.  Brand, A, Bruinsma, A, Groeningen, K. van, Kalmijn, A, Kardolus, I. Peerden, M, Smeenk, Swart, S. de, Kurver, M, Goudswaard, L (2011). NHG-Standaard Anticonceptie. Huisarts en wetenschap (54), 12, 652-677
3.  Picavet, C. (2012) Zwangerschap en anticonceptie in Nederland. Tijdschrift voor Seksuologie, (31) 2, 121-128
4.  IPSOS & Organon (2022). Contraceptive use and unplanned pregnancies in the Netherlands and Belgium (nog niet gepubliceerd).
5.   Brand, A, Bruinsma, A, Groeningen, K. van, Kalmijn, A, Kardolus, I. Peerden, M, Smeenk, Swart, S. de, Kurver, M, Goudswaard, L (2011). NHG-Standaard Anticonceptie. Huisarts en wetenschap (54), 12, 652-677

Ineke van der Vlugt is sociaal wetenschapper en sinds 2006 werkzaam bij Rutgers, expertisecentrum seksualiteit.