Het spiraaltje: vragen over seks, bijwerkingen en zwangerschap

Steeds meer mensen met een baarmoeder maken er gebruik van: Het spiraaltje. De vorige keren hebben we besproken wat een spiraaltje is én hoe het werkt. Ook hebben we het gehad over de cyclus van de spiraal; van het plaatsen tot het eruit halen. In het artikel van deze week geeft Ava je meer informatie over seks hebben met een spiraal, bijwerkingen van spiraaltjes én geven we antwoorden op veelgestelde vragen over zwanger worden en je spiraal. 

Spiraaltjes en seks
Als je zelf een spiraaltje hebt, voel je het spiraaltje niet tijdens seks. De penis van je partner kan een enkele keer wel de draadjes voelen, maar dat gebeurt niet vaak. Het is ook zeker niet in iedere situatie pijnlijk. Een spiraaltje verandert je zin in seks in principe niet. Misschien heb je wel meer zin in seks omdat je je geen zorgen maakt om ongepland zwanger te worden. De bijsluiter van hormoonspiraaltje vermeldt minder zin in seks als een bijwerking. In de praktijk ervaren mensen deze bijwerking zelden. 

Een cyste in je eierstok bij het hormoonspiraaltje
In de eierstokken groeit elke maand een eiblaasje. Dit wordt ook een follikel genoemd. Bij de eisprong komt er een eicel uit een follikel tevoorschijn. Daarna wordt de follikel weer kleiner. De volgende maand begint er weer een andere follikel te groeien. 

Bij het hormoonspiraaltje ontstaan soms goedaardige onschuldige veranderingen in je eierstokken. Dat komt omdat de eicel bij gebruik van een hormoonspiraaltje soms niet uit de follikel tevoorschijn komt. De follikel blijft dan bestaan en kan zelfs nog wat verder groeien. Dan ontstaat een cyste. Dit is een holte in de eierstok, gevuld met vocht. Zo’n cyste is onschuldig en de meeste mensen voelen zo’n cyste niet. Soms wordt dit wel bij een echo gezien, maar daar hoef je niet van te schrikken. Deze cysten verdwijnen op een gegeven ogenblik ook weer uit zichzelf en er hoeft dus niets aan te gebeuren. Een heel enkele keer kan een cyste pijnklachten geven onder in je buik. Dan kan je om een echo vragen en met je arts bespreken wat verder te doen. 

Andere bijwerkingen van spiraaltjes
In het eerdere deel van dit artikel werd er al beschreven hoe je menstruatie kan veranderen bij een spiraaltje. De bijsluiters van spiraaltjes geven heel veel mogelijke bijwerkingen aan. In de praktijk komen ze zelden voor.

Zwanger voor, tijdens en na een spiraaltje

Hoe snel werkt een spiraaltje?
Direct na plaatsing ben je beschermd tegen zwanger worden. 

Hoe snel is het spiraaltje uitgewerkt?
Direct na verwijdering van een spiraaltje kun je zwanger worden. Als je zwanger wilt worden, hoef je na verwijdering niet een aantal maanden te wachten, zoals sommige mensen denken. Dit is zowel voor het hormoon als het koperspiraaltje het geval.

Niet zwanger zijn bij plaatsing
Je moet niet zwanger zijn als een spiraaltje wordt geplaatst . Dat is de reden dat de arts of verloskundige zal vragen wanneer je voor het laatste ongesteld bent geweest. Als er twijfel is of je zwanger kunt zijn, is een zwangerschapstest voorafgaand aan plaatsing wenselijk.

Een spiraaltje als ‘morning-after’ anticonceptie
Een spiraaltje beschermt tegen zwanger worden als je in de 5 tot 7 dagen voor het plaatsen onbeschermde seks hebt gehad. We noemen dat een morning-after spiraal. Eigenlijk is een ‘week-after spiraal’ een betere naam. Het koperspiraaltje is voor deze behandeling geregistreerd. Dat betekent dat gebruik als morning-after spiraal ook in de bijsluiter staat. Een hormoonspiraal is hier niet voor geregistreerd. Maar uit onderzoek is bekend dat deze ook als morning-after spiraal werkzaam is. De verloskundige of arts kan deze dan ‘off-label’ plaatsen. Dit betekent dat wordt uitgelegd dat het plaatsen van een hormoonspiraal als noodanticonceptie niet in de bijsluiter beschreven staat, maar wel werkt. 

Zwanger tijdens een spiraaltje
Zowel het koper- als het hormoonspiraaltje voorkomen een zwangerschap heel goed. De kans dat je toch zwanger wordt, is heel klein. Van de 1000 vrouwen die een spiraal gebruiken, worden er minder dan 5 per jaar zwanger.

Als je toch zwanger raakt terwijl je een spiraaltje hebt, moet je bedacht zijn op een buitenbaarmoederlijke zwangerschap. Dat is een zwangerschap in de eileider. Deze kan plotseling hevige buikpijn geven. Om dat voor te zijn, is het verstandig snel een echo te laten maken als een zwangerschapstest positief is terwijl je een spiraal hebt. Overleg dat met je huisarts of verloskundige. 

Wanneer moet je contact opnemen met je huisarts?

Tussentijds bloedverlies langer dan 6 maanden na het plaatsen van het spiraaltje
Als tussentijds bloedverlies niet minder wordt na 6 maanden, overleg dan met je huisarts. Soms is extra onderzoek zinvol of een behandeling mogelijk. In sommige gevallen kan geadviseerd worden om gebruik te maken van een andere anticonceptiemethode. 

Onbegrepen pijnklachten
Als je onbegrepen pijn (onverklaarbare pijn) hebt bij een spiraaltje, neem dan ook contact op met je huisarts. Je kunt zelf alvast een zwangerschapstest doen om een zwangerschap buiten de baarmoeder uit te sluiten.