De bezetting van de Bloemenhovekliniek 

Hoewel abortus in Nederland illegaal was tot 1984, het jaar dat de abortuswet in werking trad, gebeurde het wel sinds de jaren 70 zonder straf voor de artsen die het deden. In 1971 werd de eerste abortuskliniek in Nederland geopend, het Mildredhuis (later het Mildred Rutgershuis) in Arnhem. [1]

In 1975 waren er in Nederland 9 abortusklinieken. [2] Een van die klinieken was de Bloemenhovekliniek in Heemstede. In diezelfde tijd was de katholieke Dries van Agt minister van Justitie. Van Agt oordeelde over abortus vanuit zijn katholieke achtergrond. Zo zei hij: “Ik ben katholiek, en ik heb het oordeel hierover dat u van mij als katholiek kunt verwachten.” [3] Daarmee waren abortusklinieken voor Van Agt een doorn in het oog. Zo vond Van Agt dat er in de jaren 70 een ‘abortus explosie’ plaatsvond. Volgens hem waren dit ‘zorgwekkende’ ontwikkelingen, voornamelijk bij een abortus na 12 weken.. Daarover zei Van Agt: “Medici aborteren maar raak, ze hebben geen moreel houvast meer of een duidelijk baken waar ze op kunnen varen.” [4]

Tijdens zijn loopbaan als Minister van Justitie was er een abortuskliniek die Van Agt de meeste hoofdpijn bezorgde, namelijk de Bloemenhovekliniek in Heemstede. In deze kliniek kon je  terecht voor een “late” abortus, tussen 12 en 18 weken. In 1974, was Van Agt al van plan ervoor te zorgen dat vrouwen niet meer voor een abortus in deze kliniek terecht konden. Dit werd echter door een rechter van de Hoge Raad tegengehouden. De rechter oordeelde dat Van Agt 2 jaar moest wachten voordat hij weer actie tegen de kliniek Bloemenhove mocht ondernemen. 

Twee jaar na het oordeel van de rechter vond Van Agt een goede reden om opnieuw actie te ondernemen. In 1979, stapte een Duits echtpaar naar de politie om een klacht over de Bloemenhovekliniek in te dienen. Het echtpaar was namelijk bij de Bloemenhovekliniek geweest voor een abortus. Maar na de behandeling kreeg de vrouw een miskraam, ze was zwanger geweest van een tweeling, maar de tweede vrucht was achtergebleven. Hoewel er na onderzoek gebleken was dat de kliniek medisch niets te verwijten was, was het wel een reden voor Van Agt om opnieuw actie tegen de kliniek te ondernemen. [5] Volgens hem moest de kliniek voor ‘nader onderzoek’ gesloten worden. De behandelkamers zouden met een zegel afgesloten worden. Met zo’n verzegeling kon niemand een behandeling uitvoeren zonder strafbaar te zijn. 

Toen de medewerkers van de Bloemenhovekliniek te horen kregen dat dit zou gebeuren, namen zij contact op met verschillende vrouwenorganisaties. Diezelfde dag verzamelden er verschillende groepen vrouwen bij de Bloemenhovekliniek. Precies op het moment dat ze aankwamen wilden medewerkers van het ministerie van Justitie beginnen de behandelkamers te verzegelen. De vrouwen gingen in de behandelkamers zitten zodat deze niet afgesloten konden worden. Later op de avond vertelde de nieuwsdienst: “Hedenavond is door actievoerende vrouwen de Bloemenhovekliniek bezet.” [6]

Vanwege de aanwezigheid van de vrouwenorganisaties werd de verzegeling van de Bloemenhovekliniek voorkomen. De volgende dag werd Van Agt door de linkse partijen en de VVD tot orde geroepen. Zij wilden dat Van Agt de zaak overliet aan de rechter. Maar Van Agt hield voet bij stuk.  Hij wilde beslag leggen op de instrumenten van de Bloemenhovekliniek. De vrouwenbeweging was gewaarschuwd door PvdA-minister Irene Vorrink. Zij wist dat Van Agt nog een poging wilde doen om de kliniek binnen te vallen. Maar vanwege de aanwezigheid van de vrouwelijke bezetters, is deze poging er nooit van gekomen. [4]

Uiteindelijk hielden de vrouwen de Bloemenhovekliniek twee weken lang bezet. Het einde werd bezegeld door het oordeel van de rechter. De kliniek mocht niet gesloten worden en er mocht geen beslag gelegd worden op de apparatuur. 

De bezetting van de Bloemenhove kliniek was een van de laatste stappen richting de legalisering van abortus in 1984. De gebeurtenis heeft duidelijk laten zien hoe groot de invloed kan zijn van vrouwen die opkomen voor toegankelijke abortushulpverlening. Ava kan dan ook zeker een voorbeeld aan hen nemen. 

Bronnen
1. https://atria.nl/nieuws-publicaties/feminisme/zelfbeschikkingsrecht/abortus-in-nederland/
2. https://rutgers.nl/wp-content/uploads/2022/11/abortus-achtergronddossier-2.0.pdf
3. ttps://www.lucepedia.nl/dossieritem/verzuiling-katholieke/dries-van-agt-en-abortus-1974
4. https://anderetijden.nl/aflevering/356/Abortus
5. https://www.nporadio1.nl/fragmenten/ovt/06550d06-7941-4bb6-8d0e-eb7a48bc6c22/2021-03-18-het-spoor-terug-bloemenhove-de-politieke-strijd-rond-abortus
6. https://www.ironcurtainproject.eu/popup/we-beseften-ineens-we-hebben-de-abortuskliniek-bezet/